Διατροφή και καρδιαγγειακά
Τα καρδιαγγειακά αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι παράγοντες κινδύνου των καρδιαγγειακών αυξάνονται ραγδαία εξαιτίας της καθιστικής ζωής, του άγχους, της κακής διατροφής και άλλων συνηθειών των σύγχρονων κοινωνιών που μας απομακρύνουν από τον υγιεινό τρόπο ζωής. Μέσω της ισορροπημένης διατροφής μπορούμε όχι μόνο να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, αλλά και να ενισχύσουμε την καρδιακή μας λειτουργία, προσφέροντας στον οργανισμό μας όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται σε σωστές ποσότητες και αναλογίες.
Παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου
Στην πρόληψη και διαχείριση των ασθενειών, οι παράγοντες κινδύνου κατηγοριοποιούνται συχνά σε τροποποιήσιμους και μη τροποποιήσιμους, ανάλογα με το αν μπορούμε να τους αλλάξουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο ασθένειας. Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου είναι αυτοί οι οποίοι βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας και μπορούν να αλλάξουν ή να βελτιωθούν με κατάλληλη παρέμβαση, αλλαγές στον τρόπο ζωής και ιατρική θεραπεία, σε αντίθεση με τους μη τροποποιήσιμους.
Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες
- Αύξηση ηλικίας (άνδρες >45 έτη, γυναίκες >55 έτη)
- Κληρονομικότητα
- Φύλο (αρσενικό)
- Καρδιακό επεισόδιο ή Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο στο παρελθόν
Τροποποιήσιμοι παράγοντες
- Υπέρβαρο-παχυσαρκία
- Δίαιτα πλούσια σε κορεσμένο λίπος και θερμίδες
- Υπέρταση
- Υπερχοληστερολαιμία
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Εξατομικευμένη απόκριση στο στρες
- Κάπνισμα
- Κατάχρηση αλκοόλ
- Χρήση απαγορευμένων ουσιών
- Σωματική αδράνεια
Νεότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση «πρώιμης» καρδιαγγειακής νόσου
- Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας
- Αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης
- Υπερτριγλυκεριδαιμία
- Αυξημένα επίπεδα λιποπρωτεΐνης (α)
- Οξειδωτικό στρες
- Υπερπηκτικότητα και μειωμένη δραστηριότητα του ινωδολυτικού μηχανισμού
- Δείκτες φλεγμονής (π.χ. C- αντιδρώσα πρωτείνη)
- Λοιμώδεις παράγοντες
Να σημειωθεί ότι η αθηροσκληρωτική διαδικασία ξεκινάει από τα νεανικά χρόνια επομένως είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη πρόληψη.
Η δίαιτα επηρεάζει των κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων μέσω των παρακάτω βιολογικών μηχανισμών:
- Επίπεδα λιπιδίων
- Αρτηριακή πίεση
- Καρδιακός ρυθμός
- Οξειδωτικό στρες
- Θρομβωτική τάση
- Ινσουλινοευαισθησία
- Συστηματική φλεγμονή
- Επίπεδα ομοκυστεΐνης
Ευρωπαϊκές οδηγίες για την πρωτογενή πρόληψη καρδιαγγειακών
Οι ευρωπαϊκές οδηγίες για την πρωτογενή πρόληψη των καρδιοαγγειακών νοσημάτων αποσκοπούν στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης τους. Με βάση αυτές τις οδηγίες θα πρέπει να δοθεί προσοχή στα ακόλουθα σημεία της διατροφής μας:
- Υγιές σωματικό βάρος.
- Κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών οξέων <7% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης. Για παράδειγμα σε διαιτολόγιο 2000 kcal, λιγότερες από 140 kcal επιτρέπεται να προέρχονται από κορεσμένα λίπη. Κορεσμένο λίπος θα βρούμε σε ζωικής προέλευσης τρόφιμα όπως αρνί, χοιρινό, βοδινό, μοσχάρι, κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι και τα πλήρη γαλακτοκομικά.
Κατανάλωση τρανς λιπαρών οξέων το λιγότερο δυνατό ως και καθόλου
(<1% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης). Τρανς λιπαρά οξέα θα βρούμε σε επεξεργασμένα τρόφιμα, φαγητά ταχυφαγίου, προϊόντα φούρνου και ζαχαροπλαστικής, φυτικά έλαια που έχουν υποστεί υδρογόνωση, παλαιού τύπου σκληρές μαργαρίνες, φαγητά μαγειρεμένα σε φυτικά έλαια καθώς και στο λίπος του γάλακτος, του μοσχαριού και το βούτυρο.
- <5 γραμμάρια άλατος/ημέρα. Είναι περίπου 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι αλλά σε αυτό θα πρέπει να συνυπολογίζεται και το αλάτι που υπάρχει ήδη στα τρόφιμα. Είναι σημαντικό να συμβουλευόμαστε την εκάστοτε ετικέτα τροφίμου πριν την κατανάλωση του προϊόντος.
- 30-45 γραμμάρια φυτικών ινών/ημέρα, από ολικής άλεσης προϊόντα, φρούτα, λαχανικά και όσπρια.
- Τουλάχιστον 200 γραμμάρια λαχανικών/ημέρα και 200 γραμμάρια φρούτων/ημέρα.
- Κατανάλωση ψαριού τουλάχιστον 2 φορές/ εβδομάδα, με μία εξ΄ αυτών να είναι λιπαρό ψάρι όπως σολομός, γαύρος, κολιός, σαρδέλα, σαφρίδι, ζαργάνα.
- Περιορισμός αλκοόλ σε περιπτώσεις που καταναλώνεται ήδη.
Έως 2 ποτήρια για τους άνδρες και έως 1 ποτήρι για τις γυναίκες ημερησίως.
- Ελαχιστοποίηση ροφημάτων και τροφίμων που περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα.
Άνδρες < 150 θερμίδες/ ημέρα από πρόσθετα σάκχαρα,
Γυναίκες < 100 Θερμίδες/ ημέρα από πρόσθετα σάκχαρα.
Παράδειγμα: 1 κουτάκι αναψυκτικό περιέχει περίπου 7 κουταλάκια του γλυκού σάκχαρα που δίνουν 140 θερμίδες.
