Διατροφή & ΙΦΝΕ

Οι Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου είναι χρόνια, υποτροπιάζοντα, φλεγμονώδη νοσήματα του πεπτικού συστήματος. Χαρακτηρίζονται από περιόδους ύφεσης και έξαρσης που περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως διάρροια, αιμορραγία πεπτικού, κοιλιακό άλγος, πυρετός, ανορεξία, απώλεια βάρους. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο Αμερικάνοι και 2,5 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, φαίνεται να πάσχουν από ΙΦΝΕ. Τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου είναι η Ελκώδης Κολίτιδα και η Νόσος του Crohn.

Ελκώδης Κολίτιδα: Η νόσος προσβάλλει το βλεννογόνο μόνο του παχέος εντέρου, στον οποίο εμφανίζεται φλεγμονή και αναπτύσσονται μικρές ανοιχτές πληγές ή έλκη, τα οποία παράγουν πύον και βλέννα με κύρια συμπτώματα πόνο, διάρροιες και απώλεια αίματος από το ορθό.

Νόσος του Crohn: Η νόσος προσβάλλει κυρίως το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεό) και το αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου (τυφλό), αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα από το στόμα μέχρι τον πρωκτό.

Τι προκαλεί τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα;

Η ακριβής αιτία που οδηγεί στην εμφάνιση των ΙΦΝΕ παραμένει άγνωστη. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως οι ακόλουθοι παράγοντες παίζουν κάποιο ρόλο ως αιτιοπαθογόνοι παράγοντες των ΙΦΝΕ.

1. Αυτοάνοση Αντίδραση: Όταν το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού στρέφεται λανθασμένα εναντίον υγιών κυττάρων του σώματος. Πιστεύεται πως ιοί και βακτήρια του εντέρου πυροδοτούν το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στην εσωτερική επιφάνεια του εντέρου προκαλώντας φλεγμονή.
2. Γονίδια (κληρονομικότητα): Η έρευνα έχει δείξει πως άτομα, στα οποία ένας από τους 2 γονείς ή αδελφός/αδελφή εμφανίζει ΙΦΝΕ, έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο. Επίσης, εμφανίζεται υψηλότερη επίπτωση μεταξύ μονοζυγωτικών έναντι διζυγωτικών διδύμων. Οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετούν τη συσχέτιση μεταξύ γονιδίων και ΙΦΝΕ.
3. Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Κάποιες μελέτες έχουν δείξει πως συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα ενός ατόμου να αναπτύξει ΙΦΝΕ. Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αντιβιοτικά  και αντισυλληπτικά, φαίνεται να αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης ΙΦΝΕ. Δίαιτα πλούσια σε λιπαρά και επεξεργασμένα σάκχαρα, καθώς και το κάπνισμα, φαίνεται πως μπορούν σε μικρό βαθμό να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης ΙΦΝΕ.

Ποια άτομα είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ΙΦΝΕ;

Νόσος του Crohn

Μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Τα άτομα όμως που έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο είναι:

• Άτομα ηλικίας 20-29 ετών
• Άτομα με συγγενή (συχνότερα γονέα ή αδελφό/ή που εμφανίζει ΙΦΝΕ)
• Καπνιστές

Ελκώδης Κολίτιδα

Μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Τα άτομα όμως που εμφανίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο είναι:

• Άτομα ηλικίας 15-30 ετών (www.cdc.gov/ibd)
• Άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών
• Άτομα με συγγενή που εμφανίζει ΙΦΝΕ

Κυριότερες ενδείξεις και συμπτώματα της νόσου του Crohn

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:

• Διάρροια
• Κοιλιακοί πόνοι και κράμπες
• Απώλεια βάρους
• Απώλεια αίματος από το ορθό (κατά περιόδους)

Άλλα γενικότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα κούρασης
• Ναυτία και έλλειψη όρεξης
• Πυρετός
• Αναιμία (μειωμένος αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων)

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σε κάθε άτομο ανάλογα με τη σοβαρότητα της φλεγμονής και το σημείο του γαστρεντερικού στο οποίο εμφανίζεται.

Κυριότερες ενδείξεις και συμπτώματα της Ελκώδους Κολίτιδας

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:

• Έντονη ανάγκη για κινητικότητα του εντέρου
• Πόνος, διάρροιες και απώλεια αίματος από το ορθό
• Αίσθημα κούρασης
• Ναυτία και έλλειψη όρεξης
• Απώλεια βάρους
• Πυρετός
• Αναιμία (μειωμένος αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων)

Άλλα γενικότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνοι στις αρθρώσεις ή μυικοί πόνοι
• Φλεγμονή και ερεθισμός στα μάτια
• Εξανθήματα και ερεθισμός του δέρματος

Διατροφικά προβλήματα σε ασθενείς με ΙΦΝΕ

Σε ασθενείς με ΙΦΝΕ, κυρίως στην οξεία φάση, παρατηρείται συχνά υποθρεψία, ο βαθμός της οποίας εξαρτάται από τη διάρκεια, την έκταση και τη σοβαρότητα της νόσου.

Η δυσθρεψία είναι συχνή σε ασθενείς με ΙΦΝΕ και συνήθως αφορά πρωτεϊνο-ενεργειακό υποσιτισμό, διαταραγμένη σύσταση σώματος (κυρίως μειωμένη μυϊκή και σκελετική μάζα) και ανεπάρκειες μικροθρεπτικών συστατικών.

• Η δυσθρεψία σχετίζεται ισχυρά με φτωχή έκβαση των ασθενών.
• Αναπάντεχα υψηλό το ποσοστό ασθενών με ΙΦΝΕ (κυρίως Ελκώδης Κολίτιδα) που είναι υπέρβαροι.

Η διατροφική παρέμβαση σε ασθενείς με ΙΦΝΕ στοχεύει:

• Στην επίτευξη και διατήρηση μιας καλής κατάστασης θρέψης.
• Στον περιορισμό των συμπτωμάτων της νόσου.
• Στον περιορισμό των ανεπιθύμητων ενεργειών της φαρμακευτικής αγωγής.
• Στην επίτευξη και διατήρηση της ύφεσης της νόσου (διατροφή ως πρωταρχική ή συμπληρωματική θεραπεία στα ΙΦΝΕ.

Κατά την έξαρση

Αποφυγή:

• Προϊόντων ολικής άλεσης
• Οσπρίων, σπόρων, ξηρών καρπών
• Ωμά και αποξηραμένα φρούτα
• Καλαμπόκι
• Ωμά φυλλώδη λαχανικά, λάχανο, παντζάρια, κουνουπίδι, μανιτάρια, μπάμιες, κρεμμύδια, πιπεριές
• Λιπαρά / τηγανισμένα τρόφιμα
• Καφεΐνη
• Αλκοόλ
• Χυμούς με ζάχαρη, σορβιτόλη, ξυλιτόλη κα.

Προτίμηση:

• Ρύζι άσπρο, πατάτα
• Ξεφλουδισμένο μήλο, ώριμη μπανάνα, πεπόνι
• Σουρωμένους χυμούς φρούτων και λαχανικών
• Κομπόστες
• Καλά βρασμένα λαχανικά όπως καρότο, κολοκύθι
• Πολύ νερό

Κατά τις περιόδους ύφεσης, οι ασθενείς πρέπει να ενθαρρύνονται να καταναλώνουν όσο το δυνατόν μια φυσιολογική, ελεύθερη διατροφή.

Η συνιστώμενη δίαιτα κατά την έξαρση εξαρτάται επίσης από τα σημεία του εντέρου που φλεγμαίνουν, τη δυσαπορρόφηση, δυσανεξίες, φαρμακευτική αγωγή, πιθανές στενώσεις/συρίγγια/αποφράξεις/αποστήματα γι’ αυτό θα πρέπει να συμβουλεύεστε έναν εξειδικευμένο κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο.

Ενώ αυτές οι παραπάνω διατροφικές οδηγίες μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση σε ορισμένα άτομα με νόσο του Crohn ή ελκώδη κολίτιδα, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η εμπειρία όλων με την ΙΦΝΕ είναι μοναδική. Αυτό που λειτουργεί για ένα άτομο μπορεί να μην λειτουργεί για ένα άλλο και οι διατροφικές ανάγκες μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου.